Tedesco: Futbolun Analitik Dehası ve Yeni Nesil Bir Teknik Direktör

Yakından takip edenlerin bildiği üzere, Red Bull takımlarına özel bir ilgim var ve onların futbol yapısını çok yakından takip ederim. Futbolun yeteneğe son derece muhtaç bir oyun olduğunu düşünsem de, Red Bull ortaya koyduğu modelle aslında futbola yeni bir soluk getirdi. Bu model, doğuştan gelen saf yetenekten ziyade atletizm, sıçrama, güç gibi fiziksel özellikleriyle öne çıkan çocukları bulup, onlara oyunun matematiğini öğreterek başarıya ulaşmayı hedefliyor. Karl marjı oldukça yüksek olan bu model, “pırlanta avlamak” yerine “kömür madeni bulup, onu işleyerek elmasa çevirme” felsefesine dayanıyor. Bugünkü yazımızda ise bu felsefeden yola çıkarak, Red Bull ekolünden gelen önemli bir teknik direktör olan Tedesco’yu ve onun futbol anlayışını derinlemesine inceleyeceğiz.

Tedesco’nun Futbol Dünyasına Adımı: “Laptop Hocası” Ekolü

Tedesco hakkında söylenebilecek ilk ve en dikkat çekici şey, bir futbol geçmişinin olmamasıdır. Alman futbolunda bu tip, futbolculuk kariyeri olmayan pek çok teknik direktör bulunur ve onlara genel olarak “laptop hocaları” denir. Tedesco da bu ekolün önemli temsilcilerinden biri. 2016 yılında Hans Westfälischer Akademisi’nden sınıf birincisi olarak mezun olmasıyla dikkat çekiyor.

Hans Westfälischer Akademisi: Alman Futbolunun Kalbi

Hans Westfälischer Akademisi, yalnızca bir antrenörlük kursu değil, aynı zamanda bir teknik direktör yetiştirme akademisidir. Alman futbolunun son dönemdeki en önde gelen çalıştırıcılarının neredeyse tamamı bu akademiden mezun olmuştur. Tedesco’nun sınıf arkadaşı Nagelsmann’ın yanı sıra Thomas Tuchel, Hansi Flick, Marco Rose, Adi Hütter gibi önemli isimler bu okulun sıralarından geçmiştir. Alman futbolunun filozofu olarak bilinen ve Red Bull ekolünün kurucusu Ralph Rangnick de bu ekolden beslenir. Ayrıca, son dönemde Leverkusen’i şampiyon yapan Real Madrid hocası Xabi Alonso da akademinin mezunlarındandır. Bu akademi, modern 4-2-3-1 gibi futbol felsefelerinin ve taktiksel yeniliklerin de çıkış noktasıdır; adeta Alman futbol ekolünün okulu konumundadır.

Akademi, sadece Almanya’dan değil, Avrupa’nın farklı liglerinden de gelen profesyonellere kapılarını açar. İtalyan kökenli Tedesco da pro lisansını buradan almıştır. Üstelik, Nagelsmann’ın da bulunduğu bu akademiyi 2016 yılında birinci sırada tamamlamış, Nagelsmann ise ikinci olmuştur.

Hans Westfälischer Akademisi’nden diploma almak için uzun bir ön eleme sürecinden geçmek gerekiyor, zira yıllık kontenjan sadece 15-20 kişiyle sınırlı. 11 ay süren eğitim sürecinde taktik analiz, psikoloji, medya yönetimi ve spor biliminin en ileri konuları öğretiliyor. Bu kapsamlı eğitim sayesinde buradan mezun olan teknik direktörler kısa sürede büyük takımları çalıştırma fırsatı bulabiliyorlar. Burası, bir Boğaziçi, ODTÜ veya Koç Üniversitesi gibi marka olmuş bir eğitim kurumu olarak düşünülebilir. Örneğin, 2004 sınıf birincisi Hansi Flick, Almanya Milli Takımı ve Bayern Münih’i yönetmiş, an itibarıyla da Barcelona’nın başında bulunuyor.

Tedesco’nun Taktiksel Yaklaşımı ve İnovasyonları

BDFL’de (Alman Futbol Federasyonu) pro lisansa “futbol lehrer” yani “futbol öğretmeni” denir. Tedesco’nun Schalke’de çalıştığı dönemde yaptığı sunumlardan biri, “Forward Defending” (İleri Savunma/Ön Savunma) ve “Man-Oriented Presi Kırma Yöntemleri” üzerineydi. Bu, özellikle birebir baskıya karşı getirdiği çözümlerle dikkat çekiyordu. Tedesco, takımından “rotasyon” yapmasını ister. Luis Enrique’nin oyun sistemini açıklarken bahsettiği gibi, orta saha üçgenlerinin şeklini koruyarak herkesin bir sıra yanındakine geçmesi ve 360 derece dönmesi, takımın her durumda aynı şekle kavuşmasını sağlar. Ancak önemli olan, sadece kendi oyuncularının dönmesi değil, birebir eşleşmiş olan rakibi de döndürerek büyük boşluklar yaratmasıdır. Tedesco’nun bu sunumunun detaylarını tam olarak bilmesek de, bu fikirlerin çok ufuk açıcı olduğu ve beş yıl sonra Şampiyonlar Ligi’ni kazanan bir takım tarafından da uygulandığı göz önüne alındığında, Tedesco’nun futbola dair doğru düşünceler geliştirebilen, analitik zekası çok yüksek bir teknik adam olduğunu söyleyebiliriz. O, bir “laptop hocası” olarak sahayı kuş bakışı gören, taktik analize, video odaklı ve veri temelli yaklaşıma büyük önem veren bir futbol insanıdır.

Nagelsmann ile Tedesco: Aynı Sınıf, Farklı Yollar

Nagelsmann ile aynı sınıftan mezun olsalar, hatta Tedesco tam puanla birinci bitirse bile, kariyer yolları “aynı sınıf, farklı yollar” olarak özetlenebilir. İkisi de çok genç yaşta mesleğe başlamıştır ancak Nagelsmann daha cesur, oyuncularına daha fazla özgürlük tanıyan bir hoca iken, Tedesco sisteme ve kurallara “saplantı derecesinde” bağlı, çok daha konservatif bir teknik adamdır. Nagelsmann için yapılan “Baby Mourinho” yakıştırması aslında Tedesco için çok daha uygun düşer. Tedesco, gerektiğinde savunmayı ön plana çıkarabilen, geçiş oyunlarındaki sistematikliğiyle iş yapabilen bir “Wonder Maker”a dönüşebilir. Fenerbahçe’nin kadrosunda da takım oyunu ve iş ahlakı yüksek oyuncular bulunduğu için Tedesco’nun iyi bir malzeme devraldığını söyleyebiliriz. Ancak ligimizde topun arkasına geçen, düşük blokta savunma yapan takımları nasıl açacağı bir soru işaretidir.

Bu farklı yaklaşımlar kariyerlerine de yansımıştır. Nagelsmann, Hoffenheim’dan Leipzig’e, oradan da Bayern Münih’e doğru basamakları hızla çıkarken, Tedesco’nun alametifarikası biraz daha zaman almıştır. Erzgebirge Aue gibi daha alt liglerden başlayıp Schalke, Spartak Moskova ve son olarak Leipzig’de görev almıştır. Bu anlamda Nagelsmann’ın bir adım gerisinden geldiği söylenebilir. Büyük takım hocalığı farklı bir deneyimdir ve Tedesco, Schalke, Leipzig veya Rusya’da çalıştığı dönemlerde bulunduğu liglerin hiçbir zaman “dominant” takımları değildi. Fenerbahçe ise bulunduğu ligin dominant bir takımı olarak oyunu domine etmesi beklenen bir kulüptür. Tedesco’nun burada nasıl bir performans sergileyeceğini hep birlikte izleyip göreceğiz.

Leipzig dönemine dönecek olursak, Tedesco’nun 3-4-2-1 dizilimi benim için ilham vericiydi. Bu sistemdeki “3+2 rest defense” (3+2 denge savunması) yapısı, üçlü stoperin hemen önünde oynattığı iki pivotla oluşturduğu dayanıklı bir yapıydı. Takım, çok geçiş atağı yapmasına rağmen neredeyse hiç geçiş yemeyen, adeta kemik gibi bir yapıya sahipti. Hücumdayken bile üçlü savunma ve önündeki ikili yapı neredeyse hiç bozulmazdı. Geçişlere karşı merkezi çok net bir şekilde savunur, rakibi hızlı hücuma çıktığında bile oyunu kanatlara yönlendirmek zorunda bırakırdı. Bu, kaleden uzaklaştıran katı bir yapıydı. Ancak bu “defansif” olmak, topun arkasına geçmek anlamına gelmez. Tedesco’nun oyunlarında ön alan baskısı her zaman vardır ve çok da enteresan bir şekilde uygulanır.

Tedesco’nun İletişim Becerileri ve Analitik Zekası

“Laptop hocaları” denildiğinde genellikle iletişimin zayıf olduğu, her şeyi analitik ve rasyonel bir dille ifade ettikleri için oyuncuların kafasına girme konusunda yetersiz kaldıkları düşünülür. Hatta bu tip hocaların genellikle iyi bir yardımcı, yani “second man” oldukları söylenir. Ancak Tedesco, Nagelsmann’dan bile daha iyi bir iletişimcidir. Birebir iletişime çok inanır. Ona göre, dünyanın en iyi taktiğini de bulsanız, oyuncuları buna ikna edemediğiniz ve onların kafasına giremediğiniz sürece başarısız olursunuz. Siz sadece bir yöntem gösterebilirsiniz; uygulayacak olanlar oyunculardır. Bu sebepten dolayı, oyuncularla kendi ana dillerinde konuşmanın büyük bir güven yarattığına inanır. Almanca ve İtalyanca’nın yanı sıra İngilizce, Fransızca, İspanyolca konuşabilmekte ve Spartak Moskova döneminden temel Rusça bilgisine sahiptir. Hatta, Schalke’de çalıştığı dönemde Türklerin yoğun yaşadığı Gelsenkirchen bölgesinde bulunması nedeniyle Türkçe de bildiğine dair bazı bilgiler mevcuttur. Bu yüzden, Türkiye’ye geldikten kısa bir süre sonra basın toplantılarında ve oyuncularla olan ilişkilerinde Türkçe kullanacağına adım kadar eminim.

Merhaba. Teşekkür ederim.

Altı farklı dil bilen bir adamın dile karşı otomatik bir yatkınlığı olması ve dil bilmenin matematiksel, analitik bir zeka gerektirmesi, Tedesco’nun ne kadar analitik bir zekaya sahip olduğunu gösteriyor. Zaten futbol dünyasına adım atmadan önce de mühendis olarak Almanya’nın en itibarlı kurumlarından biri olan Mercedes’te proje geliştirme alanında çalışmış. Stuttgart’ta “İnovasyon Yönetimi” (Innovations Management) bölümünde görev alması, onun sistem kurmaya, verimliliğe ve detaycılığa ne kadar düşkün olduğunu açıkça gösteriyor. Adım adım, titizlikle bir sistem inşa etmeye bayılan bir yapısı var.

Tedesco’nun Benzersiz Pres Stratejisi: Rakip Bazlı Pres Tetikleyicileri

Timur Alijan’ı tanıyanlar bilir; her zaman en iyisini en sona saklarım. Tedesco’da beni en çok etkileyen şey, presi çok farklı bir şekilde uygulamasıdır: “Rakip bazlı pres tetikleyicileri”. Bu, hocanın hangi pasın, sahanın hangi metrekaresinde, hangi bölgesinde prese başlayacağını takımın tamamının anladığı çeşitli indikatörler koyarak yaptığı bir pres planlamasıdır. Örneğin, “rakip takımın sol stoperi topu sağ ayağıyla kontrol ettiğinde takım halinde prese çıkıyoruz” veya “rakip takımın sağ beki sağ iç koridorda top aldığında takım halinde prese çıkıyoruz” gibi tetikleyiciler belirler. Hatta, “rakip takımın kalecisi oyunu sol taraftan başlattığında pres yapıyoruz” şeklinde de olabilir. Bu indikatörler yaşandığında, herkes pres yapılacağını bilir. Bu, organize olmanın parlak bir yöntemidir.

Ancak Tedesco, oyuncuların bu tetikleyicileri ezbere öğrenmeleri yerine, bir nedensellik kurmasını ve durumu içselleştirmesini ister. Video analizlerde oyuncularına, “Neden kaleci sola attığında pres yapıyoruz?” diye sorar ve cevabını verir. Örneğin, “Dortmund bizimle oynayacağı bu maça kadar 120 top kaybetmiş. Bu top kayıplarının 90 tanesi kaleci sola oynadığında gerçekleşmiş” gibi bir örüntü çıkarır ve bu deseni oyuncularına anlatır. Pres, 90 dakika boyunca sürdürülebilecek bir şey değildir; bir “benzin” gibi düşünülmelidir. O benzini en efektif, en verimli ve optimize edilmiş halde kullanmak için, rakibin hata yaptığı anlarda, yani sola oynandığında, geri pas atıldığında veya ters ayakla top kontrol edildiğinde pres yapılmasını hedefler. Oyunculara önce ne istediğini, sonra da neden istediğini söyleyince, oyuncular bunu içselleştirir. Pres yapmak, rakipteyken aksiyon almak özveri gerektiren bir şeydir ve bu yöntem, oyuncuların bu özverisinin güçlenmesini sağlar. Bu, adeta oyuncuların, “Hocamız enerjimizin verimli kullanmamızı istiyor, bizim koşumuza kıymet veriyor” algısı yaratır. Böylece, daha az koşarak, daha doğrusu daha verimli koşarak, daha iyi baskı ve rakibi daha çok hataya zorlayan organize tuzaklar kurar. Bu, çok akılcı bir yöntemdir; ancak çok çalışmak, çok tekrar ve herkesin buna inanmasını gerektiren bir süreçtir.

Sonuç

Tedesco’ya dair bildiklerim, duyduklarım ve yıllar içerisinde öğrendiklerim bunlar. Kendisinin Fenerbahçe’de iz bırakacağını düşünüyorum. Fenerbahçe’nin iyi bir tercih yaptığını düşünsem de, bunu tabii ki zaman gösterecek. Futbol, günün sonunda bir başarı oyunudur ve Tedesco, burada rüştünü tekrardan ispatlayıp büyük takım hocası olduğunu gösterebilecek mi, bunu ben de sizler gibi merakla bekliyorum. Önümüzde çok iyi bir test var: Trabzonspor maçı. İyi futbol oynayan ve çok az pozisyon veren bir Trabzonspor karşısında Tedesco’nun takımı nasıl bir performans sergileyecek, göreceğiz. Bu sohbet tarzındaki formatı sevdiğinizi umarım.

Video Kaynağı: Tedesco, Fenerbahçe’yi Nereye Taşır?